พิพิธภัณฑ์บ้านดำ หรือบ้านดำ สร้างขึ้นโดยศิลปินแห่งชาติ อาจารย์ถวัลย์ ดัชนี ซึ่งได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติให้เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) เมื่อปีพ.ศ. 2544 บ้านดำสร้างขึ้นตามแบบศิลปะล้านนา บ้านทุกหลังใช้สีดำเป็นหลักจึงเป็นที่มาของคำว่า “บ้านดำ” ซึ่งเป็นสีที่อาจารย์ถวัลย์ชอบ บ้านแต่ละหลังจะประดับด้วยไม้แกะสลักที่มีลวดลายงดงาม นอกจากไม้แกะสลักแล้วยังประดับด้วยเขาสัตว์ กระดูกสัตว์ เช่น เขาควาย เขากวาง กระดูกช้าง เป็นต้น

การเดินทางด้วยรถส่วนตัว

จากจังหวัดเชียงราย ขับโดยใช้ถนนซุปเปอร์ไฮเวย์ตรงไปทางแม่สาย ผ่านมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงรายไปประมาณ 3 กิโลเมตร ถึงหมู่บ้านนางแล ให้สังเกตซ้ายมือจะมีบริษัทเสริมสุข แล้วให้เลี้ยวเข้าซอยถ้ดไป ขับเข้าไปจะมีป้ายสีฟ้าบอกทางเป็นระยะๆ จากปากซอยถึงบ้านดำมีระยะทางประมาณ 300 เมตร